Gezien: Chefs-d’Oeuvre?
Waar: Centre Pompidou Metz
Nog tot: 12-9-2011
Het moge duidelijk zijn dat de exploitanten van de top-kunstinstellingen in de wereld goed naar de mode, amusement en hi-tech industrie gekeken hebben. Je begint met de creatie van een sterk merk met premium producten zoals Apple, Disney, D&G, Gucci, Guggenheim, Hermitage of Centre Pompidou. Vervolgens ga je de waarde van het merk uitnutten door het openen van wat men in de modewereld « Flagship Stores » noemt. Deze nieuwe high-end outlets combineren over het algemeen een specifieke fysieke verschijning die op zich al de moeite van het bezoek waard is (de Apple store in New York is een van de meest gefotografeerde locaties van Manhattan!), met een high-end productaanbod waarbij de aantrekkingskracht van het merk vanaf de opening voor de benodigde bezoekers zorgt.
Als zodanig voldoet het nieuwe Centre Pompidou in Metz precies aan dit verschijnsel. Het gebouw, ontworpen door de Japanse architect Shigeru Ban en de Franse architect Jean de Gastines, is in elk geval een zeer bijzondere verschijning. Het bestaat uit een stapeling van een soort reuzecontainers die aan beide zijden open zijn en waarbij elke doos een andere orientatie ten opzichte van de omgeving kent. NB: het waarom van de verschillende viewpoints wordt nergens echt duidelijk gemaakt, en lijkt alleen logisch voor de ‘doos’ die uitzicht biedt op de Lantaarn van God ofwel de kathedraal St. Etienne van Metz. Elke doos fungeert als expositieruimte en het gebouw beschikt daarmee over een exporuimte van zo’n 5.000 m².
Een waarlijk imposant golvend dak, vervaardigd van zo’n 16 kilometer hout, overtrokken met een soort wit glimmend tentdoek overhuift het geheel. Volgens de beschrijving is het qua vorm geinspireerd op een traditionele Chinese bamboe hoed, ook hier ontgaat de logica ons. Het geheel is moeilijk mooi te noemen, eerder rommelig, en met name het glimmende tentdak heeft een nogal goedkope uitstraling. Er is eigenlijk alleen sprake van een maximaal effectbejag waarbij het geheel beduidend minder is dan de som der delen.
Al met al is er in het wat suffe stadje Metz nu een echte toeristenmagneet neergezet en het lijkt evident dat deze nieuwe onderneming van Pompidou in elk geval op dat gebied zeker succesvol zal zijn. Men rekent op zo’n 200.000 bezoekers per jaar, wat nog meer aangeeft wat de idee achter deze onderneming is.
Het welslagen van een dergelijke onderneming valt en staat met het produktaanbod. Gegeven de zeer rijke verzameling van Pompidou is dat deel in elk geval dik in orde. Bij ons bezoek was de openingstentoonstelling « Chefs-d’Oeuvre? » nog te zien in 2 van de 3 dozen en op de begane grond. Thema was het meesterwerk, met als centrale vragen als wat is een meesterwerk nu en wat was het in het verleden. De bezoeker wordt hierbij langs voorbeelden van meesterschap geleid daterend van de vroege middeleeuwen tot en met de hedendaagse abstractie.
Er wordt hierbij duidelijk aangetoond dat meesterschap in de loop der tijd langzaam veranderd is van het meesterlijk beheersen van een vak of kunde tot het neerzetten van objecten of beelden die de geest kunnen beroeren. Ons inziens weinig verrassend maar het is in elk geval een goede aanleiding om een soort best-of van de kunstgeschiedenis van met name de vorige eeuw te laten zien. Het is een grande parade van heel veel evident goed werk. Het is alsof je door een buitengewoon knap vervaardigd kunstgeschiedenisboek bladert. De teleurstelling is dat het niet meer geworden is dan dit feest der herkenning. Zo zie en herken je direct Duchamps beroemde ‘Bicycle Wheel’ maar omdat het werk zo bekend is heb je niet de sensatie of verbazing die de toeschouwer in 1913 gevoeld moet hebben.
En zo zijn er heel veel topstukken zoals de uitnodigende winkel van Ben, de Muse Endormi van Brancusi, de Respirare l’ombra van Penone, Picasso’s La Muse en Giacometti’s Femme Debout om maar eens een paar van de werken te noemen, maar het wordt nergens meer dan een opstelling van kunst uit de vorige eeuw. En dat is natuurljk niet verrassend gezien de doelstelling van het museum, maar ons inziens wel erg jammer. Het is een mooie etalage met top kunstprodukten – precies wat je van een Flagship Store verwachten mag – en daarbij een gemiste kans op het creeren van iets meer, waar kunst toch over zou moeten gaan. Conclusie: de keuzes van Chefs-d’Oeuvre? zijn begrijpelijk maar wel erg veilig waardoor het een spaningsloos totaal geworden is.
Kortom nog veel ruimte voor verbetering dus!
